De kogels zijn door de kerk: Antwerpen
heeft een nieuw, rechts bestuur met een programma (bestuursakkoord)
en een nieuwe samenstelling van het college van burgemeester en
schepenen. Ook in het district (de oude kernstad) Antwerpen werd er
een merkwaardige coalitie gevormd (waarover morgen meer). Ook de linkse oppositiepartijen
sp.a en PVDA beginnen zich te roeren.
Veranderingen?
De meningen over de inhoud van het
bestuursakkoord lopen nogal uiteen. Terwijl de oppositie binnen de
gemeenteraad spreekt over een “koud en kil beleid” (PVDA) en over
“plichtjes aan de Schelde” (sp.a), wordt door nogal wat
commentatoren gesteld dat de 'verandering' vrij beperkt is, want dat
het 'nieuwe' beleid eerder een voortzetting inhoudt van dat van de
vorige coalitie. Deze mening wordt bijvoorbeeld verwoord door de
professoren Dave Sinardet en Jan Blommaert. Zo schrijft die laatste
in een opiniestuk dat "de gelijkenissen met de vorige coalitie
overdonderend (zijn), al ligt het voor de hand dat de waarnemers en
commentatoren vooral de verschilpunten zullen zoeken en die – hoe
miniem ook – als een fundamentele breuk met het verleden zullen
voorstellen."
'Flinks'
Nu is het zeker zo dat het nieuwe
bestuursakkoord in hoge mate een concretisering is van het denken dat
Patrick Janssens uiteen zette in zijn boekje 'Voor wat hoort wat'. In
dat boekje trachtte Janssens met een 'flinks'
rechten-en-plichten-verhaal (vruchteloos) het gras weg te maaien voor
de voeten van zijn uitdager Bart De Wever. Ook heeft Blommaert gelijk
als hij verwijst naar het 'nieuwe' activeringsbeleid ten aanzien van
werklozen en andere steuntrekkers en dat beleid grotendeels
gelijkstelt met dat van de oude coalitie, zoals belichaamd door
Monica De Coninck als toenmalig schepen van sociale zaken en
voorzitter van het OCMW. Bart De Wever geeft in een
televisie-interview op Canvas overigens zelf ruiterlijk toe dat hij
en zijn coalitie voortborduren op “het beleid van de vorige
meerderheid, waar wij overigens ook deel van uitmaakten”.
Tussenstation
Toch is daarmee de kous niet af. Er
zijn wel degelijk ook grote verschillen. Zo beschouwt de nieuwe
coalitie sociale steun in het algemeen slechts als een “tijdelijk”
gegeven, dat steeds dient bij te dragen aan “de sociale
mobiliteit”. Natuurlijk is het zo dat bijvoorbeeld een leefloon of
een werkloosheidsvergoeding meestal slechts een tijdelijk karakter
heeft, omdat het uiteindelijk de bedoeling is de werkloze of de
bestaansonzekere aan een job te helpen. Wat echter met een sociale
woning? Is het echt zo verwerpelijk dat iemand met (al dan niet) een laag inkomen
in de praktijk zijn of haar hele (al dan niet actieve) leven gebruik
blijft maken van die betaalbare sociale woning? Voor de nieuwe,
rechtse coalitie kan dit overduidelijk niet! Volgens hen is een
sociale woning slechts “een vorm van stimulans tot sociale
mobiliteit ”, die “een tussenstation (kan) zijn op weg naar de
reguliere markt”.
Ontwrichting
Deze opvatting getuigt niet alleen van
zeer grote wereldvreemdheid. Als deze opvatting in de praktijk zou
worden doorgevoerd, dan zal zij onvermijdelijk leiden tot verregaande
ontwrichting van de sociale cohesie van hele stadswijken (cohesie die
sowieso al als fragiel mag omschreven worden). Beeld je even in tot
wat een helse permanente stoelendans dit soort ideeën aanleiding zou
geven: dikwijls kansarme gezinnen, die in naam van de “sociale
mobiliteit” verplicht worden hun betaalbare woning te verlaten –
al dan niet omdat ze het Nederlands onvoldoende beheersen. Waar
anders dan in nieuwe getto's gaan deze mensen dan terechtkomen? Is
dat de manier waarop we aan integratie gaan doen? Bouwen we zo de
onderlinge samenhang van onze wijken opnieuw op? Ik durf het sterk te
betwijfelen.
Repressie
De rechtse coalitie weet maar al te
goed dat dit ontwrichtend beleid (dat o.a. ook tot uiting komt in het
totaal zinloze aangekondigde vervolgingsbeleid inzake druggebruik)
uiteindelijk zal leiden tot... enorm veel sociale overlast. Die
overlast willen de nieuwe bestuurders natuurlijk zoveel mogelijk in
de hand houden. De nieuwbakken 'rechten-en-plichters' kiezen daartoe
uitdrukkelijk voor repressie als de toe te passen 'policy of
containment'. Gemeentelijke administratieve sancties (GAS-boetes) worden (nog
meer) ingezet als een wapen, de politie krijgt (als enige
stadsdienst!) uitdrukkelijk meer mensen en middelen toegezegd en er
komt een heel arsenaal aan controles om na te gaan of iedereen wel
netjes binnen de lijntjes kleurt. Terwijl Friedrich Engels van mening
was dat “de staat in laatste instantie een bende gewapende mannen”
is, wil het rechtse stadsbestuur in de eerste én laatste plaats deze
bende gewapende mannen, nog meer dan nu al het geval is, loslaten op de stedelijke samenleving...
Cijfers
Tijdens de kiescampagne verklaarde Bart
de Wever ook dat er in Antwerpen meer dan genoeg sociale woningen
zijn en dat er dus geen bij hoeven te komen (ondanks een wachtlijst
van meer dan 20.000 personen!). In het bestuursakkoord wordt dit
standpunt klakkeloos overgenomen. Dit wordt verantwoord vanuit de
vaststelling dat er in Antwerpen momenteel 11% sociale woningen zijn
ten opzichte van het totale woningaanbod. Aangezien de Vlaamse
regering streeft naar een gemiddelde van 10% aan sociale woningen in
heel Vlaanderen, zit de stad daar dus boven. Bijgevolg hoeft er
volgens de rechtse coalitie niks meer te gebeuren... Het is waar dat
Antwerpen momenteel uitstijgt boven het Vlaamse streefdoel.
Maar... dat Vlaamse streefdoel zelf verzinkt in het niets vergeleken
met de buurlanden. In Nederland zijn er 35% sociale woningen en in
Frankrijk 17%. Er mag gevreesd worden dat het de werkelijke
doelstelling van de rechtse coalitie is om op termijn van 10% naar 7%
sociale woningen te zakken, in de richting van het huidige Vlaams
gemiddelde (dat dus het eigenlijke Vlaamse streefdoel niet eens
benadert!). Als de rechtse coalitie dit zou waarmaken, dan zal
daardoor het Vlaams gemiddelde aan sociale woningen nog verder
achteruit gaan en zich daarmee nog verder verwijderen van het
streefdoel. De woningnood zal er in elk geval niet mee bestreden
worden.
Onderwijs
Hoewel de nieuwbakken onderwijsschepen
Claude Marinower in een televisieinterview verklaarde dat er dringend iets
moest gedaan worden aan de tekorten in het onderwijs én aan de
jaarlijks terugkerende schrijnende taferelen bij het inschrijven van
onderwijsplichtige (!) kinderen, is er daarover in het
bestuursakkoord bitter weinig te vinden. Weliswaar zegt de nieuwe,
rechtse coalitie dat “de komende 6 tot 10 jaar van levensbelang
zullen
zijn voor het onderwijs in Antwerpen en dus voor de toekomst
van de stad”. Om die toekomst veilig te stellen wil de rechtse
coalitie “een integrale netoverschrijdende aanpak” en “een
Antwerps schoolpact”. Belangrijk daarbij is dat er een oplossing
komt voor het tekort aan plaatsen en leerkrachten in het onderwijs
(geschat wordt dat er op termijn 23.500 plaatsen voor leerlingen bij
moeten komen). Erg ver komt de nieuwe coalitie echter niet. Zij
beperkt zich tot de opvatting dat “de stad coördineert en
pre-financiert desgevallend over de netten heen om het tekort aan
plaatsen aan te pakken”. Waarmee de stadskas dus krediet zal
verstrekken aan het vrije (voornamelijk katholieke) onderwijs, dat
zich volgens een CD&V-blogger naar verluidt “in de handen wrijft”.
De
inschrijvingsproblemen in het onderwijs worden door het rechtse
college dan weer doorgeschoven naar de lokale overlegplatformen...
Pedagogisch project
Het stedelijk onderwijsnet van
Antwerpen heeft zoals bekend een eigen pedagogisch project. Met dat
project werd maximaal ingezet op integratie en ontplooiing van de
eigen capaciteiten van kansarme kinderen en jongeren. In de
oorspronkelijk formatienota van Bart De Wever werd daarover
onheilspellend gezegd dat “we niet
langer alleen uit(gaan) van kansarme kinderen”. Deze zin als
dusdanig is niet meer terug te vinden in het bestuursakkoord. Toch
wil dat in het geheel niet zeggen dat de rechtse coalitie het
pedagogisch project van het stedelijk onderwijs nu omarmt.
Integendeel: “achterstandsgroepen” wordt een verlengde schooldag
in het vooruitzicht gesteld (terwijl het precies deze groepen zijn
die nu al getuigen van veel voorkomende schoolmoeheid, wat door de
verlenging van de schooldag nog versterkt dreigt te worden). Verder
beperkt het rechtse bestuur zich tot veel goede (?) voornemens
om industrie en onderwijs beter op elkaar af te stemmen. Uiteraard
eerder in functie van de noden der industrie, dan wel van
pedagogische bekommernissen...
Klimaatcrisis
Nieuw is ook dat er in het
bestuursakkoord zelfs geen lippendienst wordt bewezen aan het
bestrijden van de klimaatcrisis en haar potentieel nefaste gevolgen.
Hoewel iedereen ondertussen wel weet dat de klimaatwijziging onder
meer zorgt voor een stijgende zeespiegel – waar een getijdenrivier
als de Schelde toch mee de gevolgen van zal ondergaan – komt het
begrip 'klimaat' in het bestuursakkoord enkel ter sprake onder de
noemer 'investeringsklimaat'... Het is alsof het rechtse bestuur zich
volkomen veilig waant achter de waterkeringmuur aan de Scheldekaaien.
Terwijl de stad kreunt onder het fijn stof, maakt het bestuursakkoord
ook daar geen woorden aan vuil. Wel zal de stad het gebruik van
“houtkachels en open haarden” ontmoedigen “bij mistig weer”
(het staat er écht!), zullen “voertuigen die niet voldoen aan
bepaalde milieunormen” (welke?) via “nummerplaatherkenning”
“zonodig beboet worden” in de hoop ze zo “te weren” “uit de
kernstad binnen de Ring”. Blijkbaar gaat de rechtse coalitie ervan
uit dat de lucht boven de kernstad stil zal blijven hangen en moet de
bevolking in districten als pakweg Deurne of Merksem haar plan
maar trekken...
Stadsschuld
Antwerpen torst zoals geweten nog
steeds een grote, historische schuldenlast. Dit als gevolg van het
feit dat de stad bij de fusie der gemeenten niet kon rekenen op een
schuldkwijtschelding (wat bijna alle andere gefuseerde gemeenten wel
verkregen). De Antwerpse schuld zelf was de prijs die de stad
betaalde voor onder meer de uitbouw van de haven. Over de nog
uitstaande historische schuld (momenteel nog ongeveer 1,1 miljard €
waarvan jaarlijks 52 miljoen € wordt afbetaald) zegt het rechtse
bestuur “tegen het einde van de legislatuur” deze “volledig
weg” te willen werken.
Er wordt wel niet bijgezegd hoe dat dan
precies zal gebeuren. Meer nog, er wordt abstractie gemaakt van het
feit dat uittredend schepen van Financiën Luc Bungeneers (sinds enige tijd
óók van OpenVLD overgelopen naar N-VA) in een interview op Radio Centraal van mening was (is?)
dat “de totale historische stadsschuld, inclusief de tekorten van
de
ziekenhuizen, maar in 2023 (zal) afbetaald zijn”. Tegen die
tijd zal Antwerpen overigens een nieuwe schuldenlast hebben opgebouwd
die... bijna even groot zal zijn als de oude.
Fiscaliteit
Daarom echter niet getreurd. Het
stadsbestuur neemt zich immers voor “een gunstig fiscaal
ondernemingsklimaat” te scheppen “in nauw overleg met de
betrokken sectoren”. Eerlijk gezegd, het fiscaal
ondernemingsklimaat is nu al uitzonderlijk vriendelijk voor de
ondernemingen. Zo draagt de opbrengst van de belasting op drijfkracht
momenteel voor slechts 6,9% bij aan de stadskas.
Meer nog, het gaat
hier om de enige belasting waarop een maximumplafond van 3,7 miljoen
€ werd ingesteld (dit vooral om BASF te 'plezieren')! Via enkele
andere belastingen dragen de bedrijven daarnaast nog eens 3,65% bij
aan de stadskas. Maar... de individuele belastingplichtigen (de
gewone mensen, zeg maar) dragen 32,62% bij!
Stijlbreuk
Een andere verandering is die in de
stijl. Terwijl de stijl van het vorige bestuur inderdaad omschreven
mag worden als 'zakelijk' (en daardoor ook nogal afstandelijk, zoals
het een koele manager als Patrick Janssens betaamt), kondigt het
nieuwe, rechtse bestuur zich niet alleen aan als koud en kil, maar
vooral als... gebrand op de confrontatie! Het mag dan al zo geweest
zijn dat de praktische politiek van centrum-linkse en centrum-rechtse
coalities weinig van elkaar verschilt (wat overigens mee de
zogenoemde 'volatiliteit' van het kiezerskorps helpt verklaren), déze
rechtse coalitie heeft minstens de ambitie om daar verandering in te
brengen. In die zin gaat het om een breuk met wat de
Brits-Pakistaanse auteur Tariq Ali “the politics of the extreme center” heeft genoemd (waarmee hij de eenvormigheid van de
neoliberale centrum-politiek tracht te beschrijven). De rechtse
coalitie wil expliciet het gevecht aangaan met alles wat vocaal is in
de samenleving. Zo stelt Bart De Wever uitdrukkelijk dat hij “nooit
interesse” heeft gehad “en ook nooit zal hebben” in wat mensen
als Tom Lanoye zoal beweegt, terwijl Liesbeth Homans expliciet de
vakbonden aanvalt in haar eerste grote kranteninterview. Dat is dan
ook het echte doel van de rechtse coalitie in het algemeen en van de
N-VA in het bijzonder: het vernietigen van het bestaande sociale
weefsel én van de sociale bewegingen (wat Dominique Willaert van
Victoria Deluxe in het laatste nummer van het Vlaams MarxistischTijdschrift omschrijft als “het maatschappelijk middenveld”,
bestaande uit “milieu- en vredesbewegingen, vakbonden,
sociaal-culturele organisaties, buurtcomités, het welzijns- en
opbouwwerk, verenigingen waar armen het woord nemen, allochtone
zelforganisaties, ...”).
De belangrijkste verandering
Echter, “elk nadeel heb ze voordeel”,
zoals Johan Cruyff al zei. Want de belangrijkste verandering..., die is
niet terug te vinden in de tekst van het bestuursakkoord. Men zal de
rechtse bestuurders er ook nergens iets over horen zeggen. Die
verandering is dat de band tussen (de top van) vele sociale
bewegingen – niet in het minst de vakbonden! – en het
stadsbestuur zo goed als volledig én eenzijdig is doorgeknipt. Het
is te hopen dat de sociale bewegingen deze ongevraagde vrijheid naar
waarde weten te schatten. Zich complexloos verzetten tegen de
concrete uitvoering van de rechtse plannen, dát zou nog eens een
vernieuwing zijn! Meer nog, laten we niet alleen hopen dat dit
gebeurt. Laten we er ook daadwerkelijk voor ijveren. Om nogmaals
Dominique Willaert te citeren: “Het maatschappelijke middenveld
moet op zoek hoe er stedelijke allianties kunnen worden ontwikkeld
rond cruciale uitdagingen m.b.t. onze toekomst”, terwijl
“links-progressieve partijen het middenveld (moeten) durven
uitdagen om samen een nieuw politiek project voor onze steden te
ontwikkelen”. Dat is inderdaad de dubbele uitdaging die voor ons
ligt!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten